Project Description

Liefde in tijden van Operating Systems

Film: Her
Regie: Spike Jonze

We kennen het uit films als I, Robot en A.I.: Artificial Intelligence: de robot die zo ver ontwikkeld is dat hij nauwelijks meer van een mens te onderscheiden is. De computer in Her verschilt op een belangrijk vlak van deze voorbeelden van kunstmatige intelligentie in film. Het Operating System “Samantha”, dat hoofdpersoon Theodore Wombly installeert op zijn mobiele telefoon, heeft geen gedaante, slechts een stem.

Doordat er geen visueel element aan Samantha’s stem is toegevoegd, doet de film nergens aan als sciencefiction. Op een heel subtiele manier schetst regisseur Spike Jonze een beeld van de toekomst van de mensheid, inclusief alle praktische en filosofische vraagstukken die met de vele nieuwe mogelijkheden gepaard gaan.

Hoe ver deze toekomst precies van ons vandaan is, wordt niet duidelijk, maar doet er ook niet toe. Het liefdesverhaal tussen Theodore (Jaquin Phoenix) en Samantha (Scarlett Johanssen) speelt zich af tegen een perfecte, maar nooit opdringerige achtergrond. Met lelijkheid, afval, overbelasting van het milieu en andere dystopische kenmerken die we kennen uit het genre van de scifi worden we niet geconfronteerd. Theodore’s appartement, zijn kantoor, straten, liften en computers: alles is mooi, simpel en gebruiksvriendelijk. Alsof Apple de set design heeft gedaan.

Het onpersoonlijke dat de beelden van zijn onberispelijke omgeving met zich meebrengt, staat in schitterend contrast met Theodore’s zachtaardigheid en zijn ontroerende, haast kinderlijke verlangen naar connectie. Joaquin Phoenix speelt weer wat hem het beste af gaat: de getroebleerde, eenzame man, maar ditmaal zachter, liever. Even denkt hij in Samantha de ultieme liefde gevonden te hebben, totdat de eerste praktische problemen zich voordoen. De scène waarin Samantha per e-mail een speciale stand-in inhuurt om het gemis van lichamelijk contact in hun relatie weg te nemen (met mini-cameraatjes, oordopjes en al) is wat vergezocht. Gelukkig heeft de film veel meer te bieden. Samantha is zo oneindig veel intelligenter dan Theo, dat zij hem in kennis – en belangrijker nog, in haar mogelijkheid nieuwe, voor de mens onbekende ervaringen op te doen – al snel voorbij streeft. Als het voorstellingsvermogen van de één te ver van het voorstellingsvermogen van de ander komt te liggen, kun je dan nog wel samen zijn? In hoeverre kan Theo, die Samantha geleerd heeft wat menselijke emoties zijn, hoe opwinding voelt en hoe je je aan iemand hecht, zich haar nog toe-eigenen?           

Her is geen handleiding voor de homo digitalis, maar een sprankelend, eerlijk en zelfs erotisch liefdesverhaal, dat de kijker achterlaat met vragen over wat ons mens maakt.